

اوراق بهادار اسلامی (صکوک) بدون سررسید؛ ساختار و ملاحظات فقهی
یکی از نوآوریهای اخیر بازار جهانی صکوک، معرفی و انتشار صکوک بدون سررسید در کشورهای اسلامی است. این اوراق بهعنوان یکی از ابزارهای مالی اسلامی ترکیبی، ماهیت بدهی و حقوق مالکانه را توأمان داشته و معمولاً دارای بازدهی منظم و بدون تاریخ سررسید از پیش تعیینشده است. بانکهای اسلامی با هدف مدیریت ریسک خود، رعایت رکن اول الزامات کفایت سرمایه بازل 3 و همچنین رعایت الزامات مقرراتی داراییهای با نقدشوندگی بالا، اقدام به انتشار چنین اوراقی میکنند. همچنین دولت و بخش خصوصی نیز میتوانند برای تأمین مالی پروژههای خود، صکوک بدون سررسید منتشر کند. هدف از این پژوهش این است که امکان طراحی و انتشار صکوک بدون سررسید را از منظر فقهی تحلیل نماید. این پژوهش از منظر هدف، کاربردی و از منظر ماهیت و روش، توصیفی تحلیلی محسوب میشود. در این پژوهش عدم تعیین سررسید، تأخیر در توزیع سود دورهای، اولویتبندی و اختیار بازخرید اوراق مورد تجزیهوتحلیل فقهی قرار میگیرد. در این پژوهش پس از معرفی صکوک بدون سررسید، بیان ویژگیها و تجربه انتشار آن در کشورهای اسلامی، به روش توصیفی تحلیلی و با تأکید بر تجربه بینالمللی، به تحلیل فقهی الگوی صکوک بدون سررسید بر اساس عقود مشارکتی پرداخته شده است و نتایج گویای آن است که امکان طراحی صکوک بدون سررسید در قالب عقود مشارکت، مضاربه و وکالت وجود دارد.