یکی از نیازهای مالی مشتریان بانک‌ها، تأمین نقدینگی و سرمایه ‌در گردش مخصوصاً برای تسویه بدهی‌های گذشته است؛ بنابراین در بانکداری بدون ربا لازم است تسهیلات مناسبی برای پاسخ به این نیاز ارائه شود. ویژگی این‌گونه تسهیلات، ایجاد منابع تملیکی برای مشتریان است تا آنها بتوانند آزادانه و بدون محدودیت شرعی و قانونی آن را در فعالیت‌های مختلف خود از جمله تسویه بدهی‌های معوق استفاده کنند. برخی تسهیلات مورد استفاده در بانکداری بدون ربای ایران که منابع تملیکی آزاد ایجاد می‌کنند عبارت‌اند از: خرید دین، سلف، اجاره‌ به ‌شرط تملیک و مرابحه که البته هرکدام دارای مشکلات و محدودیت‌هایی هستند.
هدف این پژوهش ارائه راهکاری جدید جهت ایجاد منابع تملیکی آزاد با عنوان تسهیلات منفعت است. در این پژوهش مشروعیت، کارایی و مقبولیت راهکار پیشنهادی بررسی و تحلیل شده است. پژوهش حاضر از منظر هدف کاربردی، از منظر ماهیت داده‌ها، آمیخته (کیفی - کمی) و از منظر روش گردآوری داده‌ها در بخش فقهی، توصیفی - تحلیلی و در بخش مالی (کارایی و مقبولیت)، توصیفی - پیمایشی محسوب می‌شود. از منظر فقهی پس از بررسی شرایط و محدودیت‌های عقود مختلف اجاره، بیع و صلح، این نتیجه حاصل شد که عقد صلح به دلیل ماهیت مستقل و انعطاف‌پذیری که دارد سازگارترین عقد برای این نوع تسهیلات است. در بُعد مالی، کارایی این نوع تسهیلات در سطح خرد (برای مشتری و بانک) و در سطح کلان و همچنین مقبولیت ساختار تسهیلات مورد بررسی و تأیید خبرگان قرار گرفت.

دانلود متن کامل مقاله