
اختیار معامله و وارانت
اوراق بهاداري است كه به موجب آن فروشنده اوراق متعهد مي شود در صورت درخواست خريدار، مقدار مشخصي از دارايي مورد نظر را به قيمت معين معامله كند. خريدار اوراق مي تواند در زمان يا زمانهاي معيني در آينده طبق قرارداد، معامله را انجام دهد. فروشنده اوراق اختيار معامله در قبال اين تعهد مبلغ معيني از خريدار اوراق دريافت مي كند. براي جلوگيري از امتناع فروشنده اوراق از انجام قرارداد، ضمن قرارداد متعهد مي شود مبلغي را به عنوان وجه تضمين نزد كارگزار بورس يا اتاق پاياپاي قرار دهد و متناسب با تغييرات قيمت اوراق اختيار معامله آن را تعديل كند. هريك از خريدار و فروشنده مي توانند در مقابل مبلغي معين اختيار يا تعهد خود را به شخص ثالثي واگذار كنند كه وي جايگزين آن ها خواهد بود. اوراق اختيار معامله ميتواند بهصورت اختيار فروش يا اختيار خريد باشد. اين اوراق قابل معامله در بورسها يا بازارهاي خارج از بورس ميباشند (توضیح: از آنجا که ماهیت حقوقی اختیار معامله و وارانت یکی است، در یک سرفصل به الزامات کمیته فقهی اشاره می شود).
معاملات اولیه اختیار معامله از سنخ خرید تعهد است. به عبارت دیگر خریدار اختیار، با پرداخت مبلغی تعهد فرد دیگری مبنی بر انجام عمل حقوقی خرید یا فروش را خریداری میکند. بنابراین قرارداد اختیار معامله قرارداد مستقلی خواهد بود.
معاملات ثانوی اختیار معامله از سنخ خرید و فروش حق است.
دارایی پایه اختیار معامله میتواند سبدی از سهام باشد.
در قراردادهای اختیار معامله زمانی که گروهی از دارندگان اختیار قصد اعمال اختیار معامله را داشته باشند، اتاقهای پایاپای بازارهای مالی دنیا به یکی از چهار روش زیر طرف مقابل را برای ایفای تعهد موضوع قرارداد انتخاب میکنند؛
- روش ردگیری موقعیت: یکی از روشهای تخصیص است که بر اساس آن سابقۀ معاملاتی قرارداد اختیار معامله اعمال شده پیمایش شده و قرارداد اعمال شده به ناشر آن قرارداد تخصیص مییابد؛
- روش تصادفی: یکی از روشهای تخصیص است که بر اساس آن قراردادهای اختیار معامله اعمال شده بصورت تصادفی به دارندگان موقعیت باز فروش تخصیص مییابد؛
- روش زمانی: یکی از روشهای تخصیص است که بر اساس آن قراردادهای اختیار معامله اعمال شده بر اساس اولویت زمانی به دارندگان موقعیت باز فروش تخصیص مییابد؛
- روش تسهیم به نسبت: یکی از روشهای تخصیص است که بر اساس آن قراردادهای اختیار معامله اعمال شده به نسبت تعداد موقعیتهای باز فروش، بین دارندگان آن تسهیم میگردد؛
- از میان روشهای چهارگانه آنچه که با ماهیت قرارداد اختیار معامله و حقوق و مسئولیت طرفین قرارداد تناسب دارد روش ردگیری موقعیت است، چرا که در این روش هر دارنده اختیار به فردی که در قبال او مسئولیت و تعهد را پذیرفته ارجاع داده میشود و روشهای دیگر چنین ویژگی ندارند. چنانچه اجرای روش ردگیری موقعیت به جهت هزینههای بالا یا محدودیتهایی امکان پذیر نباشد، بایستی فروشندگان اختیار معامله حین انعقاد قرارداد به اتاق پایاپای وکالت و اجازه دهند که اتاق پایاپای مشتری طرف قرارداد آنان یا هر دارنده اختیار معامله را برای اعمال اختیار به آنان حواله دهد. در این صورت استفاده از هر یک از روشهای فوق به ترتیب اولویت بلامانع است.
-
در ورانت و اختیار معامله برای جلوگیری از معاملات صوری، ضروری است تصمیمگیری در خصوص تسویه نقدی یا اعمال وارانت به صورت تحویل فیزیکی با دارنده وارانت یا خریدار اختیار معامله باشد نه ناشر وارانت یا فروشنده اختیار معامله.
استفاده از استراتژیهای مختلف اگر ترکیب قراردادها به گونه ای باشد خرید و فروش موقعیتهای معاملاتی در آنها در بین دو نفر نباشد و به عبارت دیگر در طیف وسیعی از خریداران و فروشندگان قراردادهای اختیار معامله وجود داشته باشند و اشخاص پس از اتخاذ موقعیت بعدی الزام نداشته باشد و اشخاص پس از اتخاذ موقعیت باز در وهله اول در اتخاذ موقعیت بعدی الزام نداشته باشند. در این صورت، اتخاذ موقعیت معاملاتی به صورت همزمان در چند قرارداد اختیار معامله صحیح است.
در صورتی که شرکتی بخواهد سهامی را مبنای انتشار وارانت قرار دهد، می بایست جزئیات مربوط به سهامی که قرار است از محل وارانت واگذار شود در ابتدای انتشار وارانت مشخص باشد تا معامله غرری نباشد.
در تنظیم آیین نامه ها و دستورالعمل های اجرایی بایستی دقت شود تا از معاملات صوری و بی رویه که موجب بطلان قرارداد و اختلال اقتصادی میشود اجتناب شود.