
اوراق منفعت
اوراق بهادار با نامي است كه نشاندهندۀ مالكيت مشاع دارندۀ آن بر مقدار معيني از منافع آتي حاصل از بكارگيري داراييها يا ارائه خدمات معين و هرگونه حقوق معين قابل نقل و انتقال براي يك دوره زماني مشخص است[1].
- عقد پایه اوراق منفعت، اجاره میباشد و سرمایه گذاران بر اساس عقد اجاره مالک منافع دارایی بادوام خواهد بود.
تبصره: در صورتی که دارایی پایه اوراق منفعت، مصداقی از حق باشد، در این صورت میتوان از عقد بیع/صلح حق به عنوان عقد پایه این اوراق استفاده نمود.
- خرید و فروش اوارق منفعت به کسر یا به صرف صحیح است.
- در صورتی که عقد پایه در اوراق منفعت اجاره باشد، بانی لازم است به وکالت از طرف خریداران اوراق کارهای خدماتی مستمر مانند بیمه و خدمات جانبی انجام شود تا انتقال اوراق به مبالغ بالاتر صحیح باشد.
- دارایی پایه در اوراق منفعت میتواند در یکی از چهار دسته زیر باشد؛
نوع اول اوراق منفعت: منافع دارائی به گونهای است که دارنده اوراق برای کسب تمامی منافع باید تا پایان مدت اوراق صبر کند مانند منافع حاصل از آزادراه ها.
نوع دوم اوراق منفعت: منافع دارائی به گونهای است که دارنده برای کسب تمامی منافع انتظاری حاصل از دارائی لازم نیست تا پایان مدت اوراق صبر کند مانند منافع هتل ها.
نوع سوم اوراق منفعت: حق استفاده از خدمات.
سهام: (در صورتی که مبنای انتشار اوراق منفعت سهام باشد، سایر حقوق همچون عواید سرمایه ای، حق رای، حق تقدم و ... باید به عنوان شرط ضمن عقد در قرارداد تعیین و تکلیف شود). (توضیح: از آنجا که عقد پایه در اوراق منفعت اجاره است، باید ضوابطی که در در رابطه با اوراق اجاره مبتنی بر سهام بود، رعایت شود).
- درآمد حاصل از واگذاری منافع نمیتواند مبنای انتشار اوراق باشد.
- انتقال منافع به دارندگان اوراق باید به صورت رسمی و شفاف باشد.
- دارایی موضوع انتشار اوراق اجاره (شامل داراییهای فیزیکی و سهام) باید عرفاً و قانوناً قابلیت اجاره داشته باشند.
- بانی میتواند تعیین و پرداخت حداقل و حداکثری از سود را با صاحبان اوراق مصالحه نماید.
- در اوراق منفعت نوع اول تعهد بانی به پرداخت حداقل سود انتظاری در فرض عدم تحقق سود مورد انتظار، به صورت شرط ضمن عقد صحیح است. در اوراق منفعت نوع اول بانی میتواند بخشی از عوائد حاصل را به صورت علی الحساب به دارندگان اوراق بپردازد. اما در انتهای دوره اوراق ضروری است مقدار عوائد حاصل نهایی دارندگان اوراق محاسبه و پرداخت شود. همچنین در صورتی که مقداری عوائد از رقم معینی بیشتر شود بانی حق دارد به عنوان وکیل رقم مازاد را به عنوان حق الوکاله دریافت نماید.
- تأمین حداقل سود انتظاری در اوراق منفعت نوع دوم (مانند هتلها) و نوع سوم (مانند پیامهای بازرگانی) از طریق قرار دادن حق اختیار فروش به صورت شرط ضمن قرارداد مبنای انتشار اوراق منفعت صحیح است.
- چنانچه بانی دولت باشد میتواند بهمنظور اعمال سیاستهای تشویقی، در صورت محقق نشدن پیشبینیها و کمتر شدن منفعت انتظاری دارندگان اوراق از حداقل منفعت انتظاری وعده داده شده، داوطلبانه مابهالتفاوت آن را به دارندگان اوراق پرداخت نماید.
[1] دستورالعمل انتشار اوراق منفعت