

نظارت بر تشکلهای خودانتظام در کشورهای منتخب
خودانتظامی ، شکل مؤثر و کارآمدی از مقرراتگذاری در حوزه بازارهای مالی پیچیده، پویا و متغیر است. تشکلهای خودانتظام (SRO ) میتوانند به عنوان یک موجودیت ارزشمند برای نهادهای نظارتی عمل کرده و نهاد ناظر را در دستیابی به اهداف نظارتی خود یاری رسانند. اهداف کلان تشکلهای خودانتظام همان اهداف نهادهای نظارتی شامل، حفظ یکپارچگی بازار (بازارهای منصفانه، کارآمد و شفاف)، حفظ یکپارچگی مالی (کاهش ریسک سیستماتیک) و حمایت از سرمایهگذاران است. همچنین، تشکلهای خودانتظام ممکن است به اشکال مختلفی مانند بورسها، کانونها، نهادهای تسویه و ... در بازارهای مالی وجود داشته و وظایف مختلفی مانند نظارت بر بازار خود، تعیین استانداردهای صلاحیت برای نهادهای مالی بازار و نظارت بر رفتار کاری نهادهای مالی از جمله روابط با مشتریان و ... را بر عهده داشته باشند.
از سوی دیگر، اطمینان از عملکرد موثر تشکلهای خودانتظام در راستای دستیابی به اهداف تعریف شده، نیازمند نظارت توسط نهادهای ناظر است. در همین راستا، نهادهای نظارتی بازار سرمایه در کشورهای مختلف هم در قوانین بازار وظایف و الزاماتی را برای این تشکلها تعریف کردهاند و هم دستورالعملهایی برای نظارت بر تشکلهای خودانتظام تدوین نمودهاند.
در این گزارش به منظور بررسی بیشتر چگونگی نظارت بر تشکلهای خودانتظام، علاوه بر بررسی نتایج تحقیقات انجام شده توسط آیسکو در خصوص اثربخشی تشکلهای خودانتظام و وظایف نهادهای ناظر در قبال آنها، قوانین و مقررات در حوزه نظارت بر تشکلهای خودانتظام و همچنین دستورالعملهای نظارت بر این تشکلها در برخی کشورها مانند مالزی، پاکستان، هند و ترکیه مورد بررسی قرار گرفته است.
نتایج این بررسیها نشاندهنده این موضوع است که مخاطب دستورالعملهای نظارت بر تشکلهای خودانتظام در هند بورسها نبوده و صراحتاً تشکلهای خودانتظام، بجز بورسهای اوراق بهادار، به عنوان مخاطب دستورالعمل تعریف شدهاند. در مالزی نیز، تشکلهای خودانتظام ملزم شدهاند که در صورت لزوم از قوانین بازارهای بورس اوراق، بازارهای مشتقه و .... نیز پیروی کنند و بدین ترتیب بورسها به نوعی از سایر تشکلهای خودانتظام جدا در نظر گرفته شدهاند. در پایان نیز برخی مفاد پیشنهادی ارائه شده که میتواند در راستای تدوین دستورالعمل نظارت بر تشکلهای خودانتظام مفید واقع شود.